Marilee Adams w książce „Myślenie pytaniami” przedstawia system, który nazwała myśleniem pytaniami. Mottem tego systemu jest: „Zmień swoje pytania a zmienisz siebie”.
Metody i narzędzia związane z „Myśleniem pytaniami” oparte są na założeniu, że wiele naszych działań, podejmowanych decyzji wynika z tego, że robimy coś nawykowo albo w oparciu o przekonania, których sobie nawet nie uświadamiamy. Postawienie pytań, które kwestionują słuszność nawyków lub nieuświadomionych przekonań pozwala nam dostrzec inne perspektywy i znaleźć nowe rozwiązania.
Uczący się czy wyrokujący?
Aby ustalić z jaką postawą mamy do czynienia warto ustalić, jakie pytania zadaje sobie lider napotykając problem.
Pytania charakterystyczne dla wyrokującego:
- Czyja to wina?
- Co jest ze mną nie tak?
- Co jest z nami nie tak?
- Dlaczego jesteśmy takimi nieudacznikami?
- Dlaczego inni są tacy fatalni?
Droga wyrokującego prowadzi do automatycznych reakcji, toksycznych relacji, skupianiu się na obwinianiu, relacji wygrany – przegrany, wpadnięciu w pułapkę bezradności (skoro jesteśmy beznadziejnymi nieudacznikami, to nic nie możemy zrobić).
Pytania charakterystyczne dla uczącego się:
- Co się wydarzyło (stało się)?
- Co się przyda? Czego chcę?
- Czego mogę się nauczyć? Jaką lekcję wyciągnąć z tego zdarzenia?
- Co druga osoba myśli i czuje, czego potrzebuje, czego chce?
- Za co jestem odpowiedzialny?
- Co jest możliwe? Jaki mam wybór? Co najlepiej zrobić teraz?
Droga uczącego się prowadzi do przemyślanego wyboru, skupianiu się na rozwiązaniach a nie problemach, wyciąganiu lekcji z trudnych sytuacji i unikaniu ich w przyszłości, budowania relacji wygrany – wygrany.
Dwanaście najważniejszych pytań zmieniających postawę wyrokującego na postawę uczącego się:
- Czego chcę?
- Jaki mam wybór?
- Jakie przyjmuję założenia?
- Za co jestem odpowiedzialny?
- Jak inaczej mogę o tym myśleć?
- Co ten drugi człowiek myśli, czuje, czego potrzebuje i chce?
- Czego nie dostrzegam lub unikam?
- Czego mogę się nauczyć
- od tej osoby czy z tej sytuacji?
- z tego błędu czy niepowodzenia?
- tego sukcesu?
- Jakie pytania powinienem zadawać sobie i/lub innym?
- Jakie kroki będzie najrozsądniej podjąć?
- Jak mogę to zmienić w sytuację wygrana – wygrana?
- Co jest możliwe?
Źródło: Marilee Adams „Myślenie pytaniami”, Wydawnictwo Studio Emka, Warszawa 2011